نزدیک به دو سال از ساخت و راهاندازیاش در ابتدای شهرک شهیدرجایی میگذرد. از پشت دیوارهای آجری بلند، تنها سردر آن دیده میشود و تابلویی که روی آن بزرگ نوشته شده است: حوزه علمیه حضرت ثامنالحجج(ع). اینجا اولین ساختمان حوزه علمیه برادران در منطقه6 شهرداری مشهد است؛ مکانی که به گفته اهالی، بیشتر شبیه یک کانون فرهنگی محلی است؛ دانشآموزان منطقه از کتابخانهاش استفاده میکنند، مدیران مدارس در سالن اجتماعات آن جلساتشان را برگزار میکنند. به پشت این دیوارهای نونوار بلند میرویم تا داستان این روزهایشان را بشنویم.
پیش از ورود به حوزه، معماری ورودی ساختمان توجه را جلب میکند؛ ترکیبی از طرحهای هندسی، تقارن و رنگهای زنده سبز و آبی است، درست شبیه مساجدی که ضمن ایجاد لذت بصری، حسی معنوی را برمیانگیزند. مبهوت این فضا هستم که مرتضی موحدی از راه میرسد، مسئول فرهنگی این مجموعه که قرار است همه بخشها را نشانم بدهد.
درست در ورودی طبقه همکف قرار داریم، جاییکه مکان تحصیل طلبههای سطح دیپلم است. پا به سالن عریضی میگذاریم که دوطرف آن، کمد تعبیه کردهاند. از سالن عبور میکنیم و به کتابخانه میرسیم؛ اتاقی بزرگ که دورتادور آن در قفسهها کتاب چیدهاند. وسط سالن هم میز و صندلی گذاشتهاند. پشت میزها افرادی مطالعه میکنند که کمسنوسال به نظر میرسند.
کتابخانه فقط برای طلبهها نیست؛ منابع هم فقط کتابهای حوزوی نیستند. بهجز کتابهای فقه و اصول، رمان، داستان و شعر و... هم دارند
موحدی توضیح میدهد: کتابخانه فقط برای طلبهها نیست؛ منابع هم فقط کتابهای حوزوی نیستند. بهجز کتابهای فقه و اصول، رمان، داستان و شعر و... هم دارند. تاکنون سیدانشآموز متوسطه هم از مدارس مختلف منطقه، عضو کتابخانه شدهاند. هر دانشآموز هم میز و صندلی خودش را دارد و میتواند در مکانی آرام درس بخواند.
کنار سالن مطالعه محوطهای کوچک قرار دارد که در آن، میز پینگپنگ و فوتبال دستی گذاشتهاند. بچهها هر وقت خسته میشوند و میخواهند خستگی خود را رفع کنند، اینجا بازی میکنند. محمدمهدی معماری با دوستش پشت میز پینگپنگ مشغول بازی است.
او دانشآموز مقطع متوسط مدرسه عدالتیان است و یک ماه میشود که برای مطالعه به این کتابخانه میآید. اطلاعیه و نشانی این مجموعه را روی برد مدرسه میبیند و بعد همانروز اینجا ثبت نام میکند. میگوید: این حوزه را قبلا از دور دیده بودم ولی فکر نمیکردم سالن مطالعه داشته باشد. اصلا فکر نمیکردم دانشآموزها هم بتوانند از آن استفاده کنند.
اینجا پر از جزئیات ریز و درشت است؛ چیزهای بهظاهر کوچکی که یک دنیا پشتش حرف است. بین بازدید از مجموعه، کنار صندوق صدقه، صندوق دیگری است که روی آن نوشتهاند «دیون». اگر دینی به گردن طلبهها باشد، آن را ازطریق این صندوق ادا میکنند. یکی فکر میکند برق مجموعه را زیادی مصرف کرده، یکی خط و خشی روی میز انداخته است و...
بخش جالب دیگری که توجهم را جلب میکند، کمدی کوچک است در سالن اصلی. همهچیز در این کمد پیدا میشود. از آجیل و بستههای حبوبات تا لوازم تحریر. این کمد وقتی برایم جذابتر میشود که مرتضی موحدی داستانش را تعریف میکند؛ میگوید: اینجا عامل فروش نداریم. بچهها محصولاتشان را با شماره کارت یا شماره تماس میچینند و هزینهاش را هم مینویسند. هرکس مشتری بود، خریداری میکند؛ از خودکار بگیرید تا کشک و دوغ سنتی.
این قفسه البته تنها اقدامی کوچک برای خوداشتغالی جوانان این مرکز است. آقای موحدی اتاق رایانه را نشانمان میدهد، اتاقی مجهز به سیستمهای قوی. اینجا بچهها برنامهنویسی و کار با نرمافزارهای مختلف را میآموزند. بعد هم در حیطهای که مهارت کسب کردهاند برای کار به نهادها و شرکتهای دیگر معرفی میشوند.
یکی از محبوبترین بخشهای مجموعه، سالن پاتوق است که کنار راهرو کمدها قرار دارد. وسط آن میز و صندلی چیدهاند برای اوقات فراغت و گپوگفت و مباحثه. یک مانیتور بزرگ روی دیوار آن زدهاند که صفحه اول روزنامهها را روی آن میخوانند. روی دیوارهای اطراف هم چند برد و تخته گذاشته و رویش چیزهایی نوشتهاند، از مطالب سیاسی گرفته تا اجتماعی و اقتصادی. مهدی شاهی درحال مطالعه برد هنر و رسانه است.
هنر و رسانه تنها یکی از کارگروههای این مجموعه است. اغلب بچهها اینجا باتوجهبه علایق و استعدادشان در کارگروهی مشغول فعالیت هستند
طلبه سطح یک پایه سه حوزه است. کنار درسها و بحثها کارگروه را هم راه میبرد؛ «باتوجهبه بافت منطقه و محرومماندن بسیاری از دانشآموزان از کلاسهای هنری و رسانهای تصمیم گرفتیم برای بچهها کلاس فتوشاپ و کار با نرمافزار و... برگزار کنیم. بهجز آن قرار است در حوزه نقد فیلم هم جلساتی داشته باشیم.»
هنر و رسانه تنها یکی از کارگروههای این مجموعه است. اغلب بچهها اینجا باتوجهبه علایق و استعدادشان در کارگروهی مشغول فعالیت هستند. عارف نوقانی که سال سوم طلبگی را پشت سر میگذارد، در دو کارگروه جهادی و ایثار و شهادت عضویت دارد. از فعالیتهایشان که در این کارگروهها میپرسم، از دیدار با خانواده شهدا در این منطقه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت میگوید و درباره کارگروه جهادی هم مفصل توضیح میدهد؛ اینکه بهمناسبتهای مختلف به روستاهای محروم میروند، خدمات عمرانی رایگان ارائه میدهند و... .
کلاسها کمکم شروع میشود و طلبهها یکییکی به اتاقهای درس میروند. موحدی هم جزئیات بیشتری از این مجموعه را دراختیارمان قرار میدهد؛ «اینجا درمجموع دویستطلبه در دو مقطع دیپلم و سیکل مشغول تحصیل هستند. سال۱۳۹۴ با همت آیتالله مکارمشیرازی و با حضور دیگر مسئولان، کلنگ این مجموعه به زمین خورد و دو سال پیش با کمک آستان قدسرضوی به بهرهبرداری رسید.
با زیرزمین، همکف و دو طبقه فوقانی درمجموع چهارطبقه مجزا دارد. بخشی که از آن بازدید کردیم، طبقه همکف بود اما طبقه بالاتر که برای بچههای ورودی سیکل است نیز همین ساختار را دارد. نمازخانه، اتاق رایانه، کتابخانه و... زیرزمین مرکز هم سالن فوتسال و والیبال دارد و کلاسهای ورزشی برای طلاب و دانشآموزان منطقه برگزار میکنند.»